. ،
نقدها ونظرها هَبیتات
lll
مهدی
کاظمی بید
هندی
مقدمه
سال گذشته
دراکتبر 2016
کنفراس اسکان
بشرسازمان
ملل، تحت
عنوان هبیتات ااا،
در اکوادوربرگذار
شد. دررابطه
باچگونگی این
کنفرانس،
موضوعات مطرح
شده ومصوبات ان،
میتوان
گفت : این
مصوبات هرچند
الزام اورنیستند،
اما بهرحال
ازاهمیت
بسیاری
برخوردارند . با توجه
وتامل درانها،
میتوان سیرتحولات
بین المللی وجریانهای
تاثیرگذاروخط
دهنده دران را
بهتر شناسائی
نمود .اهمیت
این مصوبات
این استکه :
بسته به
گرایشها
سیاسی ان میتواند
در تصمیم
گیرها وسیاست
گذاری های
کشورهای
مختلف ودرنهایت
بنوعی تبعیت
ازنسخه های
توسعه شهری خاصی
بیانجامد .
مدتی
منتظرماندم
تابرخی ازدوستان
لاتین
امریکائی که
همواره
باانها دراین
زمینه ها
درتماس
هستم ؛
دوستانی که
بعضی ازانها
در این
کنفرانس شرکت
داشتند وقرارداشتیم
، چگونگی انرا
به اطلاعم
برسانند ؛ درچندهفته
گذشته ازطریق
ایمیل این
اطلاعات ونشانی
صفحاتی
دراینترنت که
میتوان به نقد
های انها وسایرین
دسترسی داشت
برایم
فرستادند !
قصدم
ازطرح این
اطلاعات جهت
پاسخگوئی به
پرسشهای
مشخصی چون :
درکنفرانس کیتو
چه موضوعاتی
مطرح شدند ؟
چه موضوعاتی
میباست مطرح
میشدند ،اما
بکلی مطرح
نشدند !؟
چه شد
که هپیتات ااا
ازخط مشی
اغازین ، انهم
خط مشی حداقلی،
خود درهپیتات ا در وانکور
1976 منحرف شده
وازهپیتات اا دراستامبول
1996 به بعد بتدریج
مبلغ نسخه های
نئولیبرالی
درشهرسازی
وبرنامه ریزیهای
مربوط به ان
شده است!؟
بلاخره اینکه
بااین اوصاف
دست اندرکاران،
مسئولین
وجامعه
کارشناسی ما
چه مشارکتی
دراین نقدها
داشته اند ؟
دراین نوشته
گزارش گونه سعی
خواهد شد
نظریات
منتقدین
وصاحب نظران
مربوطه بدون تغییرواظهار
نظرشخصی مطرح
گردد ؛ تا
اینکه
باملاحظه
وتامل درانها
از یک سوجوحاکم
بر این کنفرانس-
اسکان بشر ااا
- بیش ازانکه
دربیانیه های
رسمی مطرح میگردد،
شناسائی شود .
قبل از طرح نقدهای مربوطه
لازم است ،
بطورخلاصه
اهداف ،
تعاریف ودستور
کار رسمی هبیتات
ااا مطرح گردد.
اهداف
وگزارش ها ، هبیتات
ااا چیست ؟
درمورد
توجیهات «رسمی»
برگزار
کنندگان
کنفرانس citiscop فرارازهائی
ازگزارش سیتی
اسکوپ
"هبیتات
ااا" که
بطوررسمی ، کنفرانس
سازمان ملل
درباره مسکن
وتوسعه شهری
پایدار،
نامیده
شده ،
درروزهای 17 تا 21
اکتبر 2016
درشهرکیتوپایتخت
اکوادورجریان
داشت .
این
کنفرانس
سومین
کنفرانس ازسری
کنفرانسهائی
استکه هربیست
سال یکبار
سازمان ملل
انرا تشکیل
داده است .
نخستین ان درسال
1976 دروانکورکانادا
با هدف
ودستورتقویت
اهداف سیاسی
جهانی درجهت
تحکیم توسعه
پایدارشهرها
وسایراستقرارهای
بشری، شهری
ویا روستائی برگزارشد.
مصوبات ان اهدافی
را شامل
میشدند، که
راهبردجهانی
دررابطه با
شهروشهرنشینی
دهه
های اینده را
تعیین مینمودند
.
این
رویداد چه
فرصت هائی را
ارائه
مینماید؟
کنفرانس
هبیتات ااا
اولین فرصتی
بود که پس ازبیست
سال جامعه بین
المللی متشکل
از کشور های مختلف
، بطورهمگانی
گرایشهای
شهری واشکال
مختلف تاثیرگذاری
انرا برزندگی
مردم ، مورد
توجه قرارمیداد
.
هبیتات ااا همچنین
فرصت بزرگی را
فراهم اورد که
جامعه بین
المللی درهمه
سطوح در مورد
مواجه شدن با
مسائل
وموقعیتهای وگرایشهای
کنونی
شهرنشینی
تفاهم
وسازگاری
داشته باشد. فقر،
کیفیت زندگی،
تخریب محیط
زیست ،
تغییرات اب
وهوا ومسائل دیگر
ازیک سو، واز
سوی دیگر مزیت
هائی شهر برای
فعالیت
اقتصادی ،
اجتماعی
وخلاقیت های
دیگر فراهم
میاورد .
انچه در
هابیتات ااا
گذشت - گزارش
گزارشی
ازامیلیو
گودوی
گزارشگر آی
پی اس (اینتر
پرس سرویس)
سازمانی
مستقر درمکزیک
که فعالیت های
مربوط به محیط
زیست ، حقوق
بشرو
توسعه
پایداررا سازمان
میدهد .
کیتو،
اکوادور، 24
اکتبر2016 - گردهمآئی
جهانی درباره اسکان
پایداروبحثهای
جایگزینی که توسط
سازمانهای
اجتماعی
انجام شدند ،
نشست های خودرا
بااختلاف
برداشت نسبت
به اینده شهری
وتعهد به حقوق
مربوطه دراین
عرصه به پایان
رساندند .
نمایندگان 195کشورحاضردر
سومین کنفراس
سازمان ملل درباره
اسکان وتوسعه شهری
پایدار(هابیتات
ااا) درروزبیستم
اکتبر پس
ازچهارروزبحث
بیانه کیتورا درباره
شهرهاواسکان
پایداربرای
همه ، صادر
نمود .
اساس
بیانه
مذکورکه
همچنین بنام
دستور(آگندای)
نو شهری
نیزشناخته
میشود، برتاکید
وتشویق
توسعه شهری
پایدار، در
برنامه ریزیها
ومدیریت
توسعه فضائی
استواراست .
دراین سند 23 صفحه ای
شرکت کنندگان
متعهد به
مبارزه بافقر،
نابرابری ،
تبعیص ، بهبود
برنامه ریزی و
ساخت
کلانشهرها بادرنظرداشتن
تغییرات اب
وهوائی ،
میشوند .
از سوی
دیگر دانشگاهیان
وجنبش های
اجتماعی
مختلف هم الگوهای
الترناتیو
خود را برای
شهرروستا دردونشست
جداگانه (نشست
الترناتیو)
درروزهای 17 تا
بیستم اکتبر،
انهم با نطری
انتقادی به
الگوی ارائه
شده توسط
هابیتات ااا
ارائه دادند.
اگر دستورکارشهری
(آگندای
اُوربان) جدید
هابیتات ااا ،
که ازنظر
منتقدین
دستورکاری
است که از
طریق همکاری
بین المللی کشورهای
مختلف تهیه
شده وارگانهای
محلی عملا"درتدوین
ان مشارکتی
نداشته اند به
اجرا دراید .
دراینصورت مخالفت
واعتراض
مسئولین محلی
نسب به انچه بدون
مشارکت انها
انجام شده
طبیعی خواهد
بود .
درنشست
الترناتیوکه
، بامشارکت 140نفرازاساتید
وصاحب نظران 32
کشورو40
سازمان دردانشکده
لاتین امریکائی
علوم اجتماعی تشکیل
شد ، بحث های
مربوط به حق
به شهر
(مجموعه ای
ازحقوق مربوط
به شهر)
گفتگو با
دولت های محلی
و جنبش های
اجتماعی،
مسکونی وحقوق
بهرمندی ازفضای
شهری ، یاانچه
میتوان مشابه حق
به شهردانست ،
مطرح گردید .
هابیتات
کنفرانس شهری
ایکه هربیست سال
توسط سازمان
تشکیل میشود،
درنشست سوم
خود با مشارکت
قریب به 35000
نفرشامل اُ
ِان جی های
مختلف ،
ارگانهای
مربوطه سازمان
ملل
نمایندگان
رسمی کشورهای
عضو، دانشگاهیان،
دانشجویان ، صاحب
نظران مختلف ،
شرکتهای فعال
دراین بخش ،
جهت تعیین مشی
وسیاستهای
قابل اتخاذ
دربیست سال
اینده ،
برقرارگردید .
امروز
امریکای
شمالی ، اروپا
و امریکای
لاتین و برخی
کشورهای دیگر
جهان بیش از 80
درصد
جمعیتشان
شهرنشین میباشند.
درامریکای
لاتین هم تعداد
شهرنشینان
قریب به 650
میلیون نفر یا
قریب به 80درصد
جمعیت کل این
منطقه است
.ازاین تعداد
دستکم 104میلیون
نفرحاشیه نشین
ویا دروضعیت
اسکان غیرمجاز
بسرمیبرند .
انهم درحالیکه
تعداد ساکنان
غیر مجاز در
جهان
بر اساس امار
سازمان ملل ، حدود
دو ونیم
میلیارد نفر براورد
میشود .
چنین وضعیتی
مشکلاتی چون
الودگی های
مختلف ، هرج
ومرج در حمل
ونقل و
جابجائی های
روزمره ،
افزایش وگسترش
نا برابری های
راهمراه دارد
. بنابر این اولویت
های پیش رو
مشخص اند.
انهم مسلما" میباید
، رفع ویا
دستکم تعدیل
مستمر معضلات
ونابرابریهای
پیش رو باشد .
بقول
الیسون براون
ازدانشگاه
کاردیف
انگلستان : " باید
درچگونگی
سازمان دهی
شهرها تجدید
نظرنمائیم .
باید مطالبات
و اقداماتمان را
سازمان داده،
خودرا برای بدست
اوردن ان
اماده نمائیم
. باید ازدولت
های محلی وملی
تحقق این
خواسته ها راطلب
نمائیم . این
تجدید نظرها
حیاتی اند .
چون رفع
بسیاری ازمشکلات
وبراورده شدن
نیازهای
جامعه شهری
درگرو چنین
تجدید نظرها
ودرنتیجه
احقاق حقوق اساسی
مورد
بحث میباشند "
مصوبات
کیتو بدلیل محتوای
برخی ازمواضع اصلی
ان مورد
انتقاد قرارگرفته
،انتقادهائی
که مشغولیت
عمده شان مشخص
نمودن
محتوای"پسا
کیتو"است . درپی
چگونگی
مقابله با
مصوباتی است
که بهرحال
نمایندگان
کشورها ی شرکت
کننده درکنفرانس
انرا بتصویب
رسانده اند . منتقدین
، ازانجمله
ایزابلا
گونسالز
نماینده ای پ اس برزیل
براین باورند
که : "مصوبات
هابیتات ااا
نمیتوانند
موجب اصلاحات
شهری
موردنیازمان :همچون
دسترسی همگانی
به زمین
باخدمات لازم
باشند. این
خواسته ها ازطریق
مبارزه بدست
میاید . باید
جهت کسب این
خواسته ها
شهروندان
رادرتشکیلات
مردمی
با مطالبات
مشخص سازمان
داد .
گونزالز
که دربحث های
اجتماعی
مقاومت
درمقابل
مصوبات
هابیتات ااا
درروزهای 14 تا
بیستم ماه
جاری
(اکتبر 2016 ، م ) شرکت
داشت ، توانست
نمایندگان 35
کشورو100
سازمان
اجتماعی
مختلف را جهت
رد مصوبات مربوطه
، ودفاع ازحق
به شهروتوجه
به معضلات
بنیادین با
گروه خود
همراه نماید .
ازطرف دیگر،
ائتلاف
ان جی اُ های
غیر دولتی هم
بنوبه خود
"مشی محدود" و مصوبات
شهریء ناکافی هابیتات
ااا را مورد
انتقاد
قرداده واز
اینکه این
مصوبات
مقابله اساسی
باتامین
وبهبود شرایط
مسکونی برای
همگان بعنوان
حق هرشهروند را بفراموشی
سپرده ابراز
تاسف نمودند .
هم
چنین منتقدین خواهان
توجه دولت ها به
تنظیم وکنترل
سرمایه های
مالی در این عرصه
شدند.
جلوگیری یا محدودیت
سرمایه های
مذکوروشفاف
سازی عملیات سوداگرانه
دربازارساخت
وسازهای شهری
، تنظیم بازاراجاره
ومهاران
باشیوه های
کارامد ،
بهبود وکمک به بنیه
مالی و امکانات
متقاضیان کم درامد
مسکن و بلاخره
جلوگیری کامل
ازخصوصی سازی
فضاها ی عمومی
شدند .
دانشگاهیان
وجریانهای اجتماعی
شرکت کننده ،
دراین گردهمائی
، نمیخواهند مصوبات
هابیتات
اا استامبول
درسال 1996 دوباره
تکرار شود .
مصوباتی که
بکارگیری
انها بنوبه
خود زمینه را
برای گسترش
معضلات شهری کنونی
فراهم اورد .
بدین جهت شرکت
کنندگانی که
نشست های
جایگزین هابیتات
ااا را
بموازات ان
سازمان دادند
، خواهان
بوجود اوردن
تشکیلاتی
نظارتی جهت
تدوام نقد پی
گیر و
مونیتورینگ مصوبات
ان شدند . تشکیلاتی
که هر دوسال
یکبار نتایج
وارزیابی مصوبات
رسمی هابیتات
ااا را
اعلام نمایند
.
مصوبات کیتو
میباید نظارت
وبررسیها را
بصورت دوره ای
اعلام نماید .
ازدبیر کل
سازمان ملل
میخواهند هر چهارسال
یکبار نشست
هائی را برای
بررسی های
مذکور تشکیل
دهد . این
بررسی ها
هرچها رسال
یکبار میتواند
تا 2026 با توجه
ومبنی قراردادن
تجربیات نشست
های استامبول تا
کنون ، تغییرات
لازم
مصوبات کیتو را
ارائه نماید .
چون شاخص عملکرد
مصوبات از 1996
استامبول تا 2016 کیتو
نشان میدهد
این مصوبات طی
این 20 سال
پیشرفت
چندانی را
موجب نشده است
.
ادامه نقــــــــــــــد ها
ونظرها
مصاحبه دیوید
هاروی در باره
هبیتات ااا
دیوید
هاروی
جغرافیدان
معروف وصاحب
نام انگلیسی
استاد کرسی
انسان شناسی
وجغرافیا دردانشگاه
سیتی
اونیورسیتی
نیویورک .
دیوید
هاروی : " هبیتات
ااا یک
موضع
نئولیبرالی
دارد "
در 26
ژانویه 2016 ، مارک
مارتی
ومونیکا
سالازار ،
اعضای گروه بررسی
حق به شهر
وابسته به دانشکده
لاتین
امریکائی
علوم اجتماعی بخش
مربوط به
اکوادور،
مصاحبه ای را با دیوید
هاروی انجام
میدهند. دراین
مصاحبه
موضوعات
مربوط به : حق به
شهر ، جدا نشینی ،
پراکنش شهری
درهابیتات
ااا ( کنفرانس
سازمان ملل که
قراراست درکیتودرماه
اکتبر سال
جاری
برگذارشود )
به بحث گذارده
میشود . انچه
در پی میاید
نتیجه این
مصاحبه است .
دراین
اواخرشاهد
بحث درباره
نقش دولت درروند
اعیان سازی (جنتریفیکیشن)
میباشیم
. نظر شخصی شما
درباره چنین نقشی
در روند مذکورچیست؟
دولت همواره
تمایل زیادی به
افزایش
درامدهای
خودوامکان
اخذعوارض ومالیاتهای
بیشتر راداشته
، درنتیجه خواهان
ترغیب توسعه
وازطریق ان افزایش
بها ی زمین
واملاک است .
اگراین
واقعیت را
مبنی
قراردهیم ،
میتوان انتطارداشت
که یک دولت سرمایه
داری، با
استفاده از
امکانات
وسازوکارهائی
که دراختیار
دارد ، با
ترغیب وایحاد
تحرک درروند اعیانی
نمودن فضای
شهری
(جنتریفیکیشن)جهت
جلب توان
مندان به
سکونت دران ،
ازطریق فراهم
اوردن
زیرساختهای جدید
، همچنین
تامین یارانه
های ضروری
ازمحل بودجه عمومی
، پشیبانی و حمایت
نماید . انچه
در چنین
وضعیتی اهمیت
بسیار دارد این
استکه ،
زمامداران
اموربفرض در
دولت محلی برداشت
ونظرموافق
وپذیرفته شده
ای ازمنطق
روند اعیانی وجذاب
نمودن شهر برای
متقاضیان
توانمند تر
داشته باشند . حتی بعضی
از دولت های
چپ هم گاهی برخی
از اقدامات
مربوط به روند
مذکوررا ، مورد
حمایت قرارمیدهند
. درصورتی که یک
دولت چپ که درپی
پاسخگوئی به
نیازهای
ضروری جامعه
است ، براساس
باورهای ایدئولوژیکی
خود با چنین
روندی همراه
نخواهد شد . در
نتیجه همواره
با یک مبارزه
سیاسی حول
اینکه چه
گرایشی در
دولت مذکور
دست بالا را
داشته باشد
مواجه خواهیم
بود . بنابراین
، بدست اوردن
کنترل
دولت
محلی درچنین
موقعیتی
میتواند
بصورت ابزارکارامدی
درمقابل روند
اعیان سازی
شهری
(جنتریفیکیشن)
بکارآید. درایالات
متحده ، بعضی
شهرهای اصلی
که نمایندگان
متمایل به چپ
داشته
اند، توانسته
اند تاحدی
درمقابل روند اعیانی
سازی
قرارگرفته ، با
بکارگرفتن
سازوکار هائی
نظیر: تضمین " دستمزد
مکفی" درپی
دستیابی به
کیفیت زندگی
شهری برای
همگان باشند .
لس انجلس
وسیاتل(living wage) ازجمله
شهرهای مذکور
میباشند .
بنابراین
توفیق دربه
اجرا دراوردن
چنین
اقداماتی هنگامی
ممکن خواهد
بود که قدرت
دراختیار
باشد .
سخن
ازدولت های
محلی به میان
امد ،نظر شما
در مورد
تجربیات اخیریکه
دولت های
محلی
در اسپانیا
مشخصا" در دو
شهر بارسلونا
ومادرید به
اجرا در
اوردند ، چیست
؟
جزئیات انچه
درانجاگذشت ،
چگونه انتخاباتی
داشته اند را
نمیشناسم .
بنظرم
تناقضات وبحث
زیادی در باره
اینکه چه
سیاستهائی تعیین
کننده میباشد،
وجود داشته
است . انچه
قابل ذکراست ، وجود ارتباط
توام با تنش
میان دولتیان جدید
واحزاب سیاسی
دیگربود .
ازمنظر
اکادمیک ،"
جنتریفیکیشن "
اعیان سازی
شهر اصولا"
ازنظرعدم
توجه به
وزنه تاریخی وعقبه
ای که شهر
همراه دارد
مورد انتقاد قرارداشته
است . در این
رابطه صاحب
نظران دیگر انرا
بصورت نوعی
استعمار شهری
تعریف مینمایند
. نظر شمادر
این رابطه
چیست ؟ ایا
جنتریفیکیشن همواره
یک نوع
استعمار شهری
است ؟ میتوان
هرد و تعریف
را تواما "
مطرح نمود؟
تاریخ
درهرنقطه ای
ازجهان نقش
مهمی دارد. این
اتفاقی نیست
که نظریه
جنتریفیکیشن منشاء
بریتانیائی
دارد . این
مسئله نخست درسال
1964 توسط
روت
گلاس
مطرح گردید .
اواین روند را
اینگونه
توصیف
مینماید: "
بورژوازی
شهری توانمند
تر" ( که
همچنین اوربان
جِنتِری نامیده
میشدند ) محله
های متعلق به
طبقه کارگرراتغییرداده
وانرا دگرگون urban gentry نمودند . با گذشت
زمان ، مشاهده
گردید
اینگونه تغییرات
تا چه حد اثارعمیق
ونگران کننده
برجای نهاده
اند . از
نظربرداشت
های عمومی اعیان
سازی
(جنتریفیکیشن)
را میتوان
امکان
دستیابی
گروه اجتماعی
دانست که توان
مالی بیشتری دارند
، توانی که
درنهایت موجب
فروپاشی
جماعت محل
وطرد انها
خواهد شد . بلی انچه
جنتریفیکیشن
نامیده میشود
، با
استعمار ویا
استعمارشهری
یکی است .
البته ، در
واقع مهم نیست
چه نامیده شود
.
ایا درامریکای
لاتین،
ویژهگیهای
متفاوتی که میتوانند
برداشت خاصی را
در این رابطه
ارائه دهند ،
وجود دارند .
برای درک
حد تاثیرء
برداشتی چون
جنتریفیکیشن
دررابطه بایک
مکان فیزیکی ،
ضروری است
نخست
تنوع عواملی
که درشکل گیری
ان نقش موثروتعیین
کننده دارند،
شناسائی شوند
. ایا
نقش عمده
درروند اعیان
سازی مورد بحث
بفرض با
سرمایه خارجی یا
سرمایه داخلی
است ؟ ایا
گروههای خاصی
درمحل وجود
دارند که
درجهت اعیان
سازی فعالیت نموده
تا دراثر ا ن
املاکشان
گرانترشده وسود
بیشتری
نصیبشان شود؟
چه موضعی دولت
درمقابل
روندهای مختلف
اعیان
سازی دارد ؟
پاسخ به این
پرسشها وبسیاری
دیگر مشابه ان
، درمکانهای
مختلف واین یا
ان کشور
متفاوت خواهند
بود.
معمولا"،
هنگامیکه دررابطه
با جنتریفیکیشن
صحبت میکنیم ،
هدفمان
مشکلات پیش
روی مسکن
قابل ابتیاع
است . مسئله
عرضه واحد
مسکونی به جمعی
است که درشرایط
کنونی دسترسی
شان به مسکن درحد
امکانات مسکونی
قابل قبول ،
بسیارمحدود
است . اما تاکید
روی نقش دولت
برای پذیرفتن
مسئولیت خود
جهت اتخاذ
سیاستهائی درمورد
تامین مسکن قابل
دسترس برای
گروه های
مذکوربسیارضروری
است. چون میتواند
موجب اتخاذ
سیاستهای ضد
سوداگری ودرنتیچه
کنترل روند
اعیان سازی
درفضای شهری
گردد. علاوه
براینها میتوان
در پی راه کار های
جایگزین ،
همچون
استفاده از
زمینهائی که
خارج بازارساخت
وساز هستند ،
باشیم . در
ایالات متحده پیمان
نامه هائی
براساس عقد
اخوت واعتماد
متقابل
برای
استفاده از
ملک مشخصی بین
جمعی منعقد
میشود (community land
trusts) پیمان
نامه هائی که
جهت اشغال
واستفاده
اززمین مورد
نظر، شکل
قانونی دارد.
یا دراروگوئه
شکلی ازهمیاری
جمعی برای
احداث مسکن
مورد نیازوجود
دارد، که برپایه
ان جمع مورد
نظرباارائه
کارویا خدمات
خود واحدهای
مسکونی
مورد
نیازشان را
احداث
مینمایند . علاوه
بران هدف فقط
به احداث واحد
های مسکونی
قابل دسترسی این
یا ان لایه
اجتماعی که
توان ابتیاع
واحد مسکونی
خود ازبازارمسکن
را ندارند
محدود نخواهد
شد . هرچه بیشتر
ایده های این
چنینی به
اجردرایند
بهمان نسبت از
گسترش اعیان
سازی جنتریفیکیشن
شهری کاسته
خواهد شد .
شخصا"
علاقه مندم گروه
«حق به شهر»ویا
دانشگاهیان
دیگرنه فقط
حمایت
کنندگان این
اقدامات درمبارزه
با اعیان سازی
(جنتریفیکیشن )
باشند ، بلکه باتوجه
به اینکه فقط مقاومت ومخالفت
با این روند ،
جهت توقف ان
کافی نیست، باید
همراه باان
پیشنهادها
وراهکارهای
عملی وسنجیده ای را
نیزارائه
دهند .
فرض براینکه
کنفرانس کیتو
نسخه
پیشنهادی
هبیتات ااا را
پذیرفته ،
بنظر شما
چگونه ممکن است
تاکید روی حق
به شهررا
بصورت محور دستور
پایانی خود
قرار دهد ؟
با
تامل در اسناد
مربوط به
موضع
هبیتات ااا ،
میتوان دید
این نشست موضع
نئولیبرالی
دارد .
بطورکلی هبیتات
ااا درواقع
فقط یک گردهم
ائی است . غرض
بیشتر کسب
مشروعیت برای
اهداف خود، ازطریق
مشارکت دادن
همه دران است .
نظرشخصی
من این استکه
همه میخواهیم
کوشش های خود
رادرجهت
بکارگیری
امکانات برای
ساختن شهری قابل
زندگی بکار
گیریم . اما درمقابل
میبینیم
رضایت انسان
با پول اندازه
گیری میشود .
بحث درباره
مسکن قابل
دسترسی ، نبود
سیاست کارسازی
در بخش عمومی که
دسترسی مذکور
میسر گرداند ،
حقوق مختلف
مالکیت در بخش
خصوصی
و وجود
الگوهای توسعه
جایگزین ازجمله
موضوعاتی
هستند که
هبیتات ااا میباید
به ان بپردازد
. نمیتوان در
اساس بانسخه
های نئولیبرال
کنونی همسو
بوده ، که دران
شهرسازی
خصوصی را هدف قرار
داده ودر
نتیجه فضای
عمومی ، کیفیت
زندگی شهررا
نابود نمود .
نکاتی
درموردمصوبات
پایانی نشست
الترناتیوء
هابیتات ااا
فرازهائی از
مصاحبه جردی
بورخا بامجله
اسپانیائی سِما
نا درسوم
نوامبر 2016
جردی
بورخا :
شهرساز
اسپانیائی
استاد
دانشگاه
کاتالونیا
درشهربارسلون
، مشاور
طرحهای
شهرسازی
مادرید ،
بارسلون ،
بیلبا ئو
وبرخی
کلانشهرهای
امریکای
لاتین . در
پایان
کنفرانس
هابیتات ااا بیستم
اکتبر
2012
"Cumbres como Habitat III son una farsaجردی
بورخا :
"گردهمائی
هائی چون
هبیتات ااا
نمایش مضحکی
هستند. "
جردی
بورخا
شهرسازی که
معروفیت اش
بخاطر مشاورت (البته
باهمکاری ما
نول کاستل
استاد جامعه
شناسی در
دانشگاه
کالیفرنیا . م )
درتغییرات
شهربارسلون و مخالفت
وانتقادهایش
ازسیاست های شهری
سازمان ملل
میباشد . هنگام
پایان
کنفرانس در
بیستم اکتبر 2016
در شهر بوگوتا
با مجله ِسمانا
مصاحبه ای درباره
هبیتات ااا
انجام میدهد .
ِسمانا
: خطاب
به جُردی بُورخا
همراه
باشهرساز
ارژانتینی فرناندو
کاریون درنشست
الترناتیو
درکیتو. چرا
چنین اختلاف
نظرعمیقی با
مصوبات
کنفرانس
بوجود امده ؟
ج.ب
: برای اینکه
این کنفرانس
وسایر
کنفرانسهائی
در باره
تغییرات اب وهوا
تشکیل میشود
نمایش مضحکی بیش
نیستند :
مسائل را بظاهردانشمندانه
وبا آب وتاب مطرح
مینمایند ،
ولی سازکارها
وعوامل
مسئولی که این
وضعیت را بوجود
اورده را نشان
نمیدهند. مصوباتشان
همچون، آگندای
هابیتات ااا ،
ازیک سری کلی
گوئی فراترنمیرود
. روشن نیست
چگونه باید به
هدف ها مطرح
شده رسید .
ِسما نا : مسائل
حقیقی آگندای
شهری گلوبال
چه هستند ؟
ج .ب :
درواقع دردهه
های اخیربا
شهرنشینی
تسریع شده ومتعاقب
ان باافزایش
پراکنش ،
چندپارگی
وگسیختگی بافتهای
پیوسته شهری،
جدانشینی واتمیزه
شدن
استقرارها مواجه
شده ایم . این وضعیت
در واقع
شهرنشینی
بدون شهراست ،
که نه تنها به
گسترش حاشیه
نشینی حول شهر
انجامیده ،
بلکه شهرمتراکم
وبهم پیوسته
رابا ناهنجاریهای
بسیاری، چون
جدانشینی ،
اعیان سازی در
مقابل بوجود
امدن فضاهای
منزوی (ِگتو) ،
گسیختگی همه
جانبه بافت
شهری ، مواجه نموده
است .
ِسما نا
:
منظورتان از
شهرنشینی
بدون شهر چیست
؟
وضعیتی
شهری ایکه ، ازنظراجتماعی
دچارطرد شهری ،
ازنظراقتصادی
افزایش
فعالیت های سوداگرانه
تا تولیدی ،
از نظرفرهنگی فاجعه
بار، یعنی
وضعیتی
بطورمطلق نا
پایدار شده
باشد .
وبلاخره
دربعد سیاسی
فقط ازطریق
تحمیل وسرکوب
سرکوب مداوم
قابل اداره باشد
.
بنابراین
درمقابل شهرنشینی
بدون شهر، باید
درصدد هدایت
تحولات
شهردرجهت ،
افزایش ارتباط
متقابل ویگانگی
جامعه شهری ویا
شهربهم
پیوسته با اختلاط
جمعیت
وفعالیت ها ومرکزیت
یگانه ساز (انتگراتیو)
وپیوند دهنده
(ارتیکولاتیو)
با سایر نقاط شهری
درهرمنطقه
بود .
سما نا :
چگونه میتوان دریک
شهربا اجزای
بهم پیوسته
ومتراکم(
کُمپَکت) طرحهای
بزرگ مسکن
اجتماعی را
تحقق بخشید ؟
ج. ب :
توده های کم
درامد
ترجامعه شهری
بیش ازهمه به
شهروامکانات
ان نیازدارند
.
واقعا"
انچه
مغایرباعدالت
اجتماعی ،
فرهنگ ویگانگی
شهری است،
ایجاد مجموعه های
نسبتا" پرشمار
واحد های
مسکونی درمنطقه
ای که فاقد
کیفیت شهری
ومجزا از بقیه
مناطق شهر است
. بگونه ایکه
توده های
مذکوربا سایر
لایه های طبقه
متوسط ومرفه
شهری کم ارتباط
وبدون اختلاط
باشند . هدف
این استکه شهرمکان
زندگی
شهروندان همه
شهروندان،
توانمند
وتهیدست در
جوار یکدیگروباشرایط
برابرباشد. بقسمی
که شهروآرایش
استقرارهای
درون ان همواره موجب
کاهش نابرابری
وجدانشینی ها ونه
تشدید ان
گردد.
سمانا : سازمان
ملل اصرار
دارد، که
سیاست گذاری های
مربوط به هدایت
تحولات شهرمیباید
علی القاعده
دراختیاردولت
باشد . نظرشما
دراین مورد
چیست ؟
ج.
ب : شهرها مجزا
ازیکدیگر
نیستند . بلکه
بعکس
شهرهای بزرگ
ومتوسط برحول
خود تاثیرات
وسیعی دارند . البته دولت
های محلی ،
همچنین
شهرهای بزرگ
با وجود
محدودیت های
وسیعی که
دارند
میتوانند تصمیماتشان
را به اجرا دراورند
.
سمانا :
بلاخره ، چاره
برون
رفت از چنین
وضعیتی چیست ؟
ج
.ب : انچه را " حق
به شهر " مینامیم
.حقی که
بابرخورداری
ازان
شهروندان
اختیار شهر را
در دست داشته
واز طریق ان بتوانند،
سیاست های
یگانه کننده (انتگرال)
دربخشهای
مختلف درجهت
براورده شدن
مطالبات جمعی را
تحقق بخشند .
انجه درواقع
ترکیبی از
حقوق شهروند
نسبت به : مسکن
، فضای عمومی
، خدمات پایه
، حمل ونقل
وهمچنین حقوق
اجتماعی ،
اقتصادی ،
فرهنگی وسیاسی
، میباشد .
سمانا :
شمول این
سیاست ها چه
باید باشند؟
ج . ب :
باید نخست با
علل بوجود
امدن چنین
وضعیتی
مقابله شود .
آنجمله : مهارسوداگری
حاکم برشهر ،
کنترل عمومی
برنظام مالی ،
تدوین
قوانینی شهری
که مانع
گسیختگی بافت شهری
وبجود امدن
محله و فضاهای
منزوی ،
مدیریت
عادلانه خدمات
شهری که مورد
استفاده همگان
هستند .
نتیچه
گیری
انچه
مطرح گردید بخش
بسیارکوچکی
از انتقادها
وتحلیل های
وسیعی استکه :
درسه چهارماه
گذشته، دررابطه
با محتوا
ونقشء به زعم
اغلب منتقدین ،انحرافی
وسمت
وسودارهبیتات
ااا مطرح شده
است . منتقدین
که اغلب صاحب نظران
شناخته شده
وباتجربه
بسیاردراین
عرصه هستند ،
هبیتات ااا را
از کنفرانس
استامبول
تاکنون جاده
صاف کن
نئولیبرالها
وسرمایه های
مالی سوداگرجهانی
میدانند ؛ که
بویژه درچهاردهه
گذشته شهرها
راعرصه
فعالیت های
خود نموده ،
در اغلب موارد
فاحعه ببار
اوده است .
تا
اینجا هرچند
بسیار محدود
انهم بصورت مختصربخشهائی
ازاین نقدها مطرح
گردید . اکنون
میتوان این
انتقادها را با
برداشتهای
رسمی
ارگانهای
حرفه ای کشورما
در این زمینه
مقایسه نمود .
قضاوت درمورد انچه
در کشورما
گفته میشود ،
که درواقع انهم
مبین تفاوت
برداشتهای
رایج در
کشورما
با نقدهای
وسیع سایرین
است !؟ البته
بعهده سروران
عزیزی استکه
این مطالب را ملاحظه
مینمایند .
علاوه بران
ایران در میان
کلیه کشورهای
جهان تنها
کشوری بوده که
: الگوی شهر
دلخواه !!؟ خود
را ارائه داده
است : رونمایی
از کتابچه شهر
دلخواه
ایرانیان به عنوان
تنها گزارش
شهروندی جهان
اختصاص داشت.” که این خود
نشانه دیگری
است که چرا در
این زمینه
برداشتی
متفاوت با
سایرین داریم
!!؟ که این خود
تامل بسیاری
را میطلبد .
بهمن
95 - نشست معرفی
دستورکارجدید
شهری هبیتات 3
برگزار شد
Wednesday,
18 January 2017 10:31
نشست
تخصصی بررسی
دستورکار
جدید شهری
هبیتات 3 به
همت جامعه
مهندسان
مشاور ایران،
انجمن جامعه
شناسی ایران و
جامعه
مهندسان
شهرساز و با
همکاری دفتر
برنامه اسکان
بشر ملل متحد
در محل این
جامعه برگزار
شد. در این
نشست که با
حضور جمعی از
اعضای جامعه
مهندسین مشاور،
متخصصین شهری
و برخی
نمایندگان
دولت برگزار
شد
دستورکارجدید
شهری در پنلی
پنج نفره مورد
بررسی قرار
گرفت. سیامک
مقدم نماینده
برنامه اسکان
بشر ملل متحد
در ایران،
ماریا دوتسنکو
رئیس مرکز
اطلاعات
سازمان ملل
متحد در ایران،
فرزین فردانش
استاد
دانشگاه،
سارا حبیبی
برنامهریز
شهری دفتر
هبیتات تهران
از چهار منظر
مختلف به
دستورکار
جدید شهری
پرداختند.
گیتی اعتماد
عضو جامعه
مهندسین
مشاور نیز به
عنوان دبیر
نشست در این
پنل حضور
داشت.
در
ابتدا ماریا
دوتسنکو
اولین رئیس
مرکز اطلاعات
سازمان ملل
متحد در ایران
ضمن معرفی آرمانهای
توسعه پایدار
به طور خاص به
آرمان یازدهم آن
” فراگیر،
ایمن، تابآور
و پایدار
ساختن شهرها”
پرداخت و
افزود یافتن
راهکارهای
پایدار جهانی
برای مشکلات
جهانی علت
برگزاری اجلاس
توسعه پایدار
سازمان ملل در
سپتامبر سال 2015
بود که به
ارائه
دستورکار 2030 و 17
آرمان توسعه پایدار
انجامید.
دوتسنکو
ادامه داد:
“امروز بیش از 50
درصد جمعیت
جهان در شهرها
زندگی میکنند.
با پیشی گرفتن
رشد جمعیت شهر
از میزان اراضی
موجود در
جهان، شهرها
از مرزهای
رسمی اداری
خود تجاوز میکنند.
منطقه آسیا و
اقیانوسیه
بین سالهای 2000
تا 2015 بیشترین
نرخ استفاده
از زمین نسبت
به رشد جمعیت
را تجربه کرده
است. پراکندهرویی
شهری یکی دیگر
از عوامل برهمزننده
توسعه پایدار
است. با هر 10
درصد افزایش در
پراکندهرویی،
5.7 درصد سرانه
کربن دیاکسید
و نیز 9.6 درصد
آلایندههای
خطرناک
افزایش پیدا
میکنند. به
همین ترتیب
تغییرات
اقلیمی،
آلودگی هوا و
تولید پسماند
توسعه پایدار
را به خطر میاندازند.”
دوتسنکو
کنفرانس
هبیتات 3 را
فرصتی برای
پرداختن به
این مسائل به
شکلی دقیقتر
دانست و
خاطرنشان کرد
مسئولان
کشورها از
جمله جمهوری
اسلامی ایران
با تعهد به
دستورکار
جدید شهری
برای پیگیری
بندهای آن
همکاری
خواهند کرد.
رئیس
مرکز اطلاعات
سازمان ملل
متحد در ایران
در پایان
سخنان خود به
سابقه تاریخی
ایران در کنفرانسهای
هبیتات اشاره
کرد و افزود پیش
از برگزاری
اولین
کنفرانس
هبیتات در سال
1976 در ونکوور
کانادا،
تهران یکی از
چهار شهر جهان
بوده است که
میزبانی نشست
مقدماتی
منطقهای
آسیا،
اقیانوسیه و
غرب آسیا را
در ژوئن سال 1975
برعهده داشته
است. این نشست
با همکاری
کمیسیون
اقتصادی
سازمان ملل
برای غرب آسیا(ECWA) و کمیسیون
اقتصاد و
اجتماعی
سازمان ملل
برای آسیا و
اقیانوسیه در
تهران برگزار
شد.
سیامک
مقدم نماینده
برنامه اسکان
بشر ملل متحد
در ایران که
خود در
کنفرانس
هبیتات 3 حضور
داشت به تشریح
روند رسیدن به
این کنفرانس و
تدوین
دستورکارجدید
شهری پرداخت.
مقدم ضمن
ارائه خلاصهای
از کنفرانسهای
هبیتات 1 و 2 و
نیز مقایسه آنها
با کنفرانس
هبیتات 3،
جزئیات نحوه
برگزاری کنفرانس
هبیتات 3،
رویدادهای
جانبی و شبکهای
آن را تبیین
کرد. رئیس
دفتر هبیتات
تهران افزود:”
برخلاف
کنفرانس
هبیتات 2 که
مدت چهارده روز
در استامبول
به طول
انجامید،
کنفرانس
هبیتات 3
کنفرانسی چهار
روزه بود، چرا
که فرآیند
تصویب
دستورکار جدید
شهری پیش از
کنفرانس
هبیتات 3 به
پایان رسید.
از این رو،
این کنفرانس
بیشتر فرصتی
برای سخنرانی
نمایندگان
کشورها و
البته
رویدادهای
مفصل جانبی
بود. بیش از 1000
رویداد جانبی در
چهار روز
برگزار شد، از
جمله 6 میزگرد
در سطح مقامات
عالیرتبه، 10
گفتگوی
سیاستی، 16
میزگرد ذینفعان
شهری، 4 مجمع و
22جلسه تخصصی
که یکی از این جلسات
به رونمایی
از کتابچه شهر
دلخواه
ایرانیان به
عنوان تنها گزارش
شهروندی جهان
اختصاص داشت.”
مقدم ضمن اشاره
به حضور پر
رنگ سازمانهای
مردمنهاد و
دولتهای
محلی در
کنفرانس گفت: 30
هزار نفر از 167
کشور جهان در
این کنفرانس
حضور داشتند
که 2 هزار نفر آن
را نمایندگان
محلی تشکیل میدادند.
سارا
حبیبی برنامهریز
شهری دفتر
هبیتات تهران
به تشریح و
تببین دستورکارجدید
شهری پرداخت.
حبیبی گفت:
دستورکار
جدید شهری،
شهرنشینی را
نه یک چالش
بلکه یک فرصت
برای توسعه میبیند
و از این رو
است که تغییر
در نحوه
برنامهریزی،
مدیریت،
تامین مالی و
حکمرانی را
نیازمند یک
پارادایم
جدید میپندارد.
وی افزود
دستور کار به
طور کلی دارای
دو بخش بیانیه
کیتو و برنامه
اجرایی است که
در بخش اول به
چشماندازی
مشترک به
همراه اصول و
تعهدات
کشورها را
ترسیم کرده و
در بخش دوم به
تببین تعهدات
دگرگونساز،
اجرای موثر و
بازبینی میپردازد.
برنامهریز
شهری دفتر
هبیتات در
ادامه به
محتوای یکپارچه
دستورکار با
محوریت
پایداری اشاره
کرد و گفت:
موضوعات
مختلف در
دستورکار مانند
اسکان
غیررسمی و
فضاهای عمومی
از سه بعد اجتماعی،
اقتصادی و
محیطزیستی
مورد توجه
قرار میگیرند
و برنامهریزی
یکپارچه شهری
و سرزمینی و
برنامهریزی
پاسخگو به سن
و جنس از جمله
مفاهیم کلیدی
این سند
هستند. حبیبی
در ادامه به
تمرکز
دستورکار بر
پنج محور
اساسی اشاره
کرد و افزود
توجه کشورها
به این پنج
موضوع برای
تحقق
دستورکار
ضروری است:
سیاست
ملی شهری
قانونگذاری
شهری و قوانین
و مقررات
برنامهریزی
و طراحی شهری
اقتصاد
شهری و تامین
مالی شهرداری
اجرای
کالبدی محل
فرزین
فردانش استاد
دانشگاه و
مشاور سازمانهای
بینالمللی
از جمله بانک
جهانی و
یونسکو ضمن
نگاهی تحلیلی
به اسناد بینالمللی
منتشر شده در
جهان بین سالهای
2012-2016 به تفاوتهای
دستورکارشهری
هبیتات 3 با
دستورکار
هبیتات 2
پرداخت.
فردانش افزود
اگر شعار
هبیتات2 در جهانِ
در حالی شهری
شدن ” سرپناه
برای همگان”
بود، شعار هبیتات
3 در جهانِ
شهری شده ” شهر
برای همگان”
است. اگر پس از
کنفرانس
هبیتات 2
کشورها به سوی
تهیه برنامهها
و سیاستهای
مختلف حرکت
کردند در
کنفرانس
هبیتات 3 موضوع
اجرایی شدن
این سیاستها
و نیز پایش و
ارزیابی آنها
بسیار اهمیت
پیدا کرده
است. از سوی
دیگر پس از 20 سال
از کنفرانس
هبیتات2 سطح
دانش و آگاهی
شهروندان
نسبت به شهر
بیشتر شده،
شمار کسانی که
به موضوع شهر
اندیشیده و
نظر کارشناسی
میدهند
افزایش یافته
و از سوی دیگر
تعاملات بین افراد
افزایش یافته
است به همین
دلیل است که
متن دستورکار
به جنبههای
مختلف مالی،
حقوقی،
حاکمیتی و … میپردازد.
فردانش گفت:
دستورکار به
طور مشخص بیان
میکند که
موضوع شهر
نیاز به
گفتگوی تخصصهای
مختلف دارد.
او در پایان
خاطرنشان
کرد، پیش از
اینکه جهان و
به طور خاص
شهرنشینی بیش
از این
غیرقابل کنترل
شود یادگیری
از یکدیگر و
فراهم آوردن
بسترهای
گفتگو و تبادل
دانش و آگاهی
در سطوح مختلف
محلی، منطقهای
و ملی برای
کنترل و هدایت
آن باید رواج
پیدا کند.
گرد
اورنده ،
برگردان
وانتحاب
گزارشها مهدی
کاظمی
بیدهندی
فروردین 1396